ZORUNLU ARABULUCULUK DAVALARI NELERDİR ? (2025 GÜNCEL LİSTE)

► Kavram ve Tanım

6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu’nun (HUAK) 2. maddesine göre arabuluculuk; sistematik teknikler uygulayarak, tarafların birbirlerini anlamalarını ve çözümlerini kendilerinin üretmelerini sağlayan, tarafsız ve bağımsız bir üçüncü kişinin katılımıyla ve ihtiyari olarak yürütülen bir uyuşmazlık çözüm yöntemidir.

► Arabuluculuğun Konusu

Arabuluculuk yoluna başvurulabilmesi için uyuşmazlık konusunun;

1. Tarafların serbestçe tasarruf edebileceği nitelikte olması,

2. Kamu düzenini ilgilendirmemesi gerekmektedir.

3. 
   

HUAK m. 1'e göre; "Yabancılık unsuru taşıyanlar da dâhil olmak üzere, ancak tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edebilecekleri iş veya işlemlerden doğan özel hukuk uyuşmazlıklarında arabuluculuğa başvurulabilir."

Dolayısıyla; ceza ve idari yargı kapsamındaki uyuşmazlıklarda arabuluculuk yöntemi uygulanamaz.

► Arabuluculuğa Başvurma Yöntemi Bakımından Ayrım

✚ İhtiyari Arabuluculuk

Tarafların, herhangi bir zorunluluk bulunmaksızın, kendi istekleriyle yargı yoluna gitmeden önce arabuluculuk yoluna başvurmasıdır. 6325 sayılı Kanun’un 3. maddesi de bu duruma dikkat çekmektedir. Bu maddeye göre, taraflar arabuluculuğa başvurma, süreci devam ettirme, sona erdirme ya da süreçten vazgeçme konusunda serbesttir. İhtiyari arabuluculuğa dava açılmasından önce veya dava sürerken başvurulabilir.

✚ Zorunlu Arabuluculuk

Kanun veya mahkeme kararlıyla dava açmadan önce arabulucuya başvurulmasını zorunlu kılan sistemdir. Uyuşmazlığı mahkemeye taşımadan önce arabuluculuk süreci başlatılmalıdır. Ancak sürecin devamı tarafların takdirindedir.

HUAK ve İş Mahkemeleri Kanunu gibi özel kanunlarla birlikte zorunlu arabuluculuğa ilişkin düzenlemeler mevcuttur. Özel düzenleme bulunmayan hallerde HUAK genel hükümleri uygulanacaktır.

► Zorunlu Arabuluculuğa Tabi Uyuşmazlıklar

1. İş Uyuşmazlıkları

İş Mahkemeleri Kanunu m. 3'e göre;

• Bireysel veya toplu iş sözleşmesine dayanan ücret, tazminat ve alacak davaları,

• İşe iade talepleri,

• Bu alacaklara dayalı itirazın iptali, menfi tespit ve istirdat davaları zorunlu arabuluculuk kapsamındadır.

İstisna: İş kazası veya meslek hastalığı nedeniyle açılan tazminat ve tespit davaları zorunlu arabuluculuğa tabi değildir.

2. Kira Uyuşmazlıkları

7445 sayılı Kanun ile HUAK m. 18/B eklenmiş; kira ilişkilerinden doğan uyuşmazlıklar zorunlu arabuluculuğa tabi hale gelmiştir.

3. Ticari Uyuşmazlıklar

6102 sayılı TTK’nın 5/A maddesine göre;

• Ticari davalardan konusu bir miktar para olan alacak, tazminat,

• İtirazın iptali, menfi tespit, istirdat davaları zorunlu arabuluculuk kapsamındadır.

4. Tüketici Uyuşmazlıkları

6502 sayılı Kanun m. 73/A'ya göre;

• Tüketici mahkemelerinde görülecek davalarda arabuluculuk dava şartıdır.

İstisna:

• Tüketici hakem heyetinin yetkisinde olan uyuşmazlıklar,

• Hakem heyeti kararlarına itiraz,

• Taşınmazın aynına ilişkin tüketici işlemleri, zorunlu arabuluculuk kapsamında değildir.

• 
  

5. Diğer Zorunlu Arabuluculuk Kapsamındaki Davalar

• Kira ilişkisinden doğan ancak ilamsız tahliye dışındaki davalar

• Taşınır ve taşınmazın paylaştırılması/ortaklığın giderilmesi

• Kat Mülk. Kanunu kaynaklı uyuşmazlıklar

• Komşuluk hukukundan doğan ihtilaflar

• Tarımsal üretim sözleşmelerine ilişkin davalar zorunlu arabuluculuk kapsamındadır.

• 
  

📎 Hukuki destek ve arabuluculuk süreçleri konusunda danışmanlık almak için bizimle iletişime geçebilirsiniz.